Eindelijk. Het heerlijk avondje was gekomen.
Eindelijk. Dick Maas regisseerde weer een heerlijk avondje griezelen.
Eindelijk. Voor het eerst in mijn leven kwam het beeld van Sinterklaas die over de daken rijdt – elke Hollander heeft zich dit beeld op een bepaald moment in z’n leven geschetst – daadwerkelijk tot leven.
In tijden heeft een Nederlandse film niet zoveel media aandacht gehad als ‘Sint’. Het is dan ook wel spelen met vuur; de goedheiligman is voor onze Nederlandse cultuur toch een ‘heilig’, onaangetast instituut. Nu is hij een moordende psychopaat. Een hoop ophef over de poster was het gevolg en wie weet wat deze film allemaal nog meer teweeg zal brengen. Als op 5 december ineens geen hulpsinterklazen meer worden toegelaten tot de huizen van de families die ze inhuurden, weten we genoeg.
Het verhaal begint in het Amsterdam van de 17e eeuw. Sint is een barbaarse bisschop die met zijn gevolg plunderend en moordend door de stad trekt. Het volk komt in opstand dor hem met zijn gevolg levend in brand te steken, op zijn boot.
In de jaren ’70 komen we bij een gezin dat zich voorbereid op sinterklaasavond. De kinderen verdwijnen in de schoorsteen en vader en moeder worden bruut vermoord. Een van de kinderen overleeft, omdat hij in de varkensstal was. Hij ziet pieten vertrekken via het dak van zijn ouderlijk huis.
Het heden. Een duidelijk overspannen agent, Goert, maakt zich zorgen, omdat het dit jaar, voor het eerst in 40 jaar, weer volle maan is op 5 december. De geest van Sint zal dan weer komen om onschuldige kinderen (en de volwassenen die hem daarbij kruisen) op te halen en te vermoorden. Net zoals dat 40 jaar geleden bij zijn familie gebeurde. Natuurlijk gelooft niemand de geobsedeerde agent.
Ondertussen zien we Frank, gespeeld door Egbert Jan Weeber. Op 5 december speelt hij Sinterklaas om bij te verdienen, samen met twee vrienden. Onderweg komen ze echter ‘Sint’ en zijn gevolg tegen en zijn vrienden worden op brute wijze vermoord. Wanneer ook zijn ex-vriendin pakjesavond niet overleefd, wordt Frank als verdachte aangehouden. Hij ontmoet bij toeval politieman Goert, die zelf een manier heeft gevonden om een einde te maken aan de terreur van deze Sint. Frank moet wel mee en samen proberen ze Sint voorgoed te stoppen en ondertussen uit de handen van de politie te blijven.
Alhoewel een film, na zoveel discussie en aandacht, vaak de hoge verwachtingen niet waarmaakt, was ‘Sint’ een uitzondering. Dick Maas is er weer en dat was aan alles in de film te merken. Grote regisseurs worden regelmatig aangeduid als ‘auteurs’, omdat in de film een duidelijke handtekening van de desbetreffende regisseur te ontdekken valt. Om Maas te rekenen tot de groten der aarde is misschien iets optimistisch, maar een eigen signatuur heeft hij zeker.
Het duidelijkst kun je dit merken in een tweetal dingen. De manier waarop Maas de spanning opbouwt, verschilt niet veel met de manier waarop hij dat deed in ‘Amsterdamned’, waarmee je ‘Sint’ onwillekeurig toch af en toe gaat vergelijken. Het gebruik van muziek en de manier waarop de montage op een spannend moment precies het juiste ritme pakt, is typisch voor het genre en is iets wat Dick Maas uitstekend beheerst. Maar vergeleken met ‘Amsterdamned’ is er nu bij Sint, uiteraard, een en ander verbetert. De film is visueel erg aantrekkelijk en ook de special effects – sint galoppeert met zijn schimmel loeihard over de daken – zijn van hoog niveau. Ook het acteerwerk is verbluffend. Huub Stapel, die de titelrol vervult, werd voor het uitkomen van de film veelvuldig in interviews gevraagd waarom hij een rol speelde waarin hij geen tekst had. (Zijn enige tekst ‘ zijn hier nog stoute kindertjes’ sneuvelde in de montage) Stapel meende dat deze rol niet door een edelfigurant gespeeld mocht worden, omdat acteren nog steeds een vak is, tekst of niet. Dat hij daar gelijk in heeft gekregen, blijkt wel uit het resultaat.
Het andere kenmerkende van een Dick Maas film, is zijn gevoeld voor humor. De film is een horrorfilm, maar zo nu en dan een harde grap zorgt ervoor dat er regelmatig hardop gelachen werd tijdens de première. Vooral wanneer een beetje de draak werd gestoken met de fabeltjes die rond het sinterklaasverhaal bestaan, waardoor een soort zelfspot op onze cultuur ontstaat, was het grappig. Door humor in een dergelijke film te verwerken, weet je het geheel meteen weer een beetje te relativeren.
Van tevoren had ik geen moment gedacht dat ik mee zou kunnen gaan in het verhaal. Sinterklaas is een instituut, een bijna mythisch figuur waarmee we al van kleins af aan opgevoed zijn en die deel uitmaakt van onze geschiedenis. Diezelfde Sinterklaas als kindermoordenaar, met zijn knechten als barbaarse partners-in-crime? Ik dacht dat het een flauw en lachwekkend spektakel op zou leveren.
Dick Maas heeft mij echter verrast met een lekkere griezelfilm, waar ik prima in op kon gaan. Zo nu en dan steeg er zenuwachtig gegiechel op, wanneer er een schrikmomentje in de film zat. Maas paste meestal de ‘surprise’ methode toe. Je weet als kijker niet precies wat er gaat gebeuren, maar door de keuze van long shots afgewisseld met POV’s en de spanningopbouw in de muziek (want waar zou deze film geweest zijn zonder deze spannende muziekjes), weet je dat er iets gaat komen. Op het moment dat er dan daadwerkelijk een moord wordt gepleegd, of iemand wordt ineens weggetrokken, schrik je nog steeds flink. Het enige wat ik jammer vond, was dat deze manier van spanning opbouw eigenlijk de hele tijd werd toegepast, waardoor het wel enigszins voorspelbaar werd.
Toch maakt de zeer geloofwaardige Stapel als barbaarse Niklas veel goed. Ook de inleiding van de film, waarin je Sint in de 17e eeuw ontmoet als barbaarse bisschop die vervolgens met zijn gevolg levend verbrand op zijn schip, waarna zijn geest elke 40 jaar terugkomt, vond ik sterk. Sint is nu een geest die zich wil wreken, omdat hij door de Amsterdamse bevolking is vermoord. Hij heeft een motief en dat is sterker dan wanneer Sinterklaas zomaar een psychopaat was.
Als je van ‘Sint’ wil gaan genieten, is er een ding wat wel belangrijk is: je moet van het genre houden. Hoofden die door de sneeuw rollen, lijken die uit schoorstenen tevoorschijn komen, ledematen die afgesplitst worden door middel van de staf van Sinterklaas, je moet hier in op kunnen gaan. Want Sint is geslaagd als horror film en verzorgd een heerlijk avondje griezelen, maar als je op zoek bent naar een goed verhaal of je emoties mee wilt laten gaan in het verhaal, dan is Sint niet de juiste keuze.
Wat ik in elk geval wel weet, is dat ik op 5 december Sinterklaas dit jaar even niet binnen laat.
Tekst: Amy Schutte
